पोल्टीको राजधानीमा नै बर्डफ्लु किन राख्न खोजियो गुपचुप

गत शुक्रबार श्रीकृष्ण मामाले फोन गर्नुभयो । ‘भाञ्जा त्यहाँ गौरीगञ्जमा भटाभट कुखुरा मर्दैछन रे के हो यसो बुझ्नुस त ।’ ‘ए हो र मामा ? ल म बुझ्छु ।’ अपिसमा गएर टेलिफोनको रिसिभर उठाएँ । जिल्ला पशु सेवा कार्यालयको नं.मा फोन गर्न खोजेँ एक घण्टा देखि विजिको विजि देखायो । पंक्षिरोग निदान प्रयोगशालमा फोन घुमाएँ । त्यहाँको प्रमुखलाई सोधेँ डा. के हो गौरीगञ्जमा त भटाभट कुखुरा मर्दै छन रे त ? मैले प्रश्न गरेँ उताबाट जवाफ आयो ‘त्यस्तो केही होइन, सामान्य एक दुई वटा हो मरेको ।’ मैले पनि ठाँने होला तनी । तर सानो होइन रहेछ आज थाहा भो पोल्टीको राजधानी भनेर चिनिने चितवनमा बर्डफ्लु देखा परेछ । भरतपुर–८ गौरीगञ्जमा प्रताप थापाले पालेको कुखुराकोमा बर्डफ्लु देखा परेको प्रयोगशाला ले नै प्रमाणित गरे छ ।

एक हप्ता भन्दा बढि हुँदा समेत किन गुपचुप लुकाइयो यो कुरा ठूलो खोजिको विषय बनेको छ । थापाले भने पहिलो पटक लक्ष्यण देखिँदा नै खबर गरेका रहेछन पशु कार्यालयलाई तर कुनै चासो देखाइएन । किन यसको खोजि हुनु जरुरी छ । यती बेला मैले पूर्व पशु कार्यालयका प्रमुख नाम ठ्याक्कै थाहा भएन उनले एक कार्यक्रममा भनेको सम्झिरहेको छु ।

 

आफ्नो विदाईको कार्यक्रममा भनेका थिए मलाई कुखुरेहरुले यति दबाब दिने गरेका थिए । अब त हाइसन्चो भयो । चितवनमा कुखुराजन्य व्यवसायमा करोडाँै लगानी छ । त्यसको संरक्षण आवश्यक छ । तर जनधनको सुरक्षालाई पनि त हेर्नुपर्यो नी । आज तिनै व्यसायीहरुको दबाबमा किन गुपचुप राखियो यत्रो दिनसम्म यो विषय । यो विषय त्यत्तिकै हराएर जाने थियो सायद प्रताप थापा लगायत स्थानीयले पशु कार्यालय तथा प्रयोगशाला नघेरेको भए । प्रतापले आज मंगलबार कार्यालय पुगेर धम्काएछन् मेरो खोरको कुखुरा तिमीहरु आँफै उठाउँछौ की म आँफै ट्याक्टरमा लिएर थुपारिदिँउ । बल्ल चेत खुल्यो उनीहरुको र हतारहतार बैठक बसेर मार्ने निर्णय गरे । तर पनि मिडियालाई थाहा नै नदिने गरि । हामी पनि के कम खोज्दै त पुग्नु पर्यो नी ।

मैले प्रयोगशालाका प्रमुख डा.बोधनाथ अधिकारीलाई मेरो मोवाइलबाट कति फोन गरेँ उठाइएन । बल्लबल्ल धेरै पछि उठ्यो । डा.साप नमस्कार म फलानो फलानो पत्रिकाबाट खासमा के भाको हो ? मैले प्रश्न गरेँ । त्यस्तो केही भा हैन तपाईँहरुलाई म पछि मात्र जानकारी दिन्छु । त्यो त हो तर के भाको हो त्यो त जानकारी पाँउ न सर मैले भने । बर्डफ्लु देखिएको तर तपार्इँहरु त्यहाँ नपुगिदिनु होला ।

कार्यालयका अर्का एक जनासँग सम्पर्क गरेँ चोरीबाटोबाट । बुँझे ठेगाना पत्ता लाग्यो । पुग्यो । सात बजे नष्ट गर्ने भनेको आठ बजेसम्म नष्ट गर्ने टोली पुगेको छैन । फेरी फोन गरेँ अधिकारीलाई उनले भने हामी अझै जिल्लामा छौँ । अरे त्यो भरतपुर–८ जिल्लामा पर्दैन । पाँच मिनेटको बाटो किन समय लाग्यो त । ‘हामी अब हिड्दै छौँ । तपार्इँहरुलाई जानकारी दिन्छौँ तपाईँ हरु त्यहाँ नगइदिनुहोला हामीलाई डिस्टर्व हुन्छ’ अधिकारीले भने । मैले पनि हस सर भने ।

नौ बजे पनि टोली पुगेन । प्रमुख जिल्ला अधिकारीको मोवाइलमा फोन गरेँ । उनी अझै टोली नपुगेको बारे अनविज्ञ रहेछन अथवा बने थाहा भएन । प्रमुख जिल्ला अधिकारी हिमनाथ दवाडीलाई ढिलाइबारे बुझ्दा आफूले दिउसो नै आदेश दिएको जानकारी पाइयो । ‘दिउसो नै बैठक बसेर निर्णय भइसकेको हो’, करिब साढे आठ बजे मैले दवाडीसँग सम्पर्क गर्दा उनले भने, ‘यतिवेला त नष्ट गरिसक्नुपर्ने हो त ।’

त्यसपछि बल्ल सवा नौ बजे टोली पुग्यो र बँचेका कुखुरा मार्न थाल्यो । त्यो भन्दा त अर्को रोचक कुरा के भने हामी कुखुरा किसानको घर आउलान र फोटो खिचेर जाँउला भनी कुरी बसेका थियाँै आएनन् । मामाले जुक्ति लगाउनुभयो । भाञ्जा हामी यहाँ छौ भन्ने थाहा पाएकी । जाँउ उनीहरुको कार्यालयमा गएर बसौँ अनि आउलान । हामी बसपार्क तर्फ हानीयाँै बसपार्क आएर चिया खायौँ । बल्ला कार्यालयको टोली हिँड्यो हामी पनि पछि पछि लाग्यौँ । टोलीले बँचेखुचेका कुखुरा अबेर रातिसम्म मारेर खालडोमा पुरेको छ ।

कुखुरामा एच फाईभ भाइरस देखा परेको प्रयोगशालाका प्रमुख डा.बोधनाथ अधिकारीले नचाँहदा नचाँहदै फुस्काए । उनलाई सोध्दा थप खुलाउन चाहेनन् । ‘बर्डफ्लु देखिएको हो, हामी नष्ट गर्न जाँदै छौँ’, ‘तपार्इँहरु नआउनुस ।’ प्रताप थापाले स्थानीय गोविन्द सापकोटाको खोर भाडामा लिएर कुखुरा पालेका थिए । गत चैत ११ गते देखि कुखुरा मर्न थालेको उनले जानकारी दिए । 

कुखुरा मर्न थालेपछि पंक्षि रोग निदान प्रयोगशालामा खबर गरे पनि प्रयोगशालाले कुनै चासो नदिएको थापाले गुनासो गरे ।  ‘मैले ११ गते नै प्रयोगशालामा लगेको थिएँ, उनीहरुले केही होइन सञ्चो हुन्छ भनेका तर दिन दिनै कुखुरा मर्ने क्रम बढ्न थाले पनि प्रयोगशालाले कुनै चासो देखाएन ।’, उनले हामीलाई भने । मंगलबार प्रयोगशालमा पुगेर कुखुरा नष्ट नगरे कुखुरासहित प्रदर्शन गर्ने चेतावनी दिएपछि मात्र नष्ट गर्न आएको उनको आरोप थियो । उपचारकै क्रममा पचास हजार रुपैयाँ बराबर खर्च भएको थापाले भनाई छ ।

‘प्रयोगशालाले पहिले नै चासो दिएको भए उपचारवाफत लाग्ने खर्च त बच्ने थियो’, थापाले थापाले भने, ‘हामील दबाब नदिएको भए अझै आउने थिएनन् ।’ थापाले गत छ महिना अगाडीमात्र सापकोटाको खोर मासिक २० हजार भाडामा लिएर कुखुरा पाल्न पालेका थिए ।

‘प्रति चल्ला १२९ रुपैयाँमा किनेर पालेको हुँ, भर्खरै अण्डा पार्न थालेका थिए’, चिन्तित मुद्रामा देखिनुभएका उनले भने, ‘एकै पटक सबै सखाप भए ।’ यसअघि दुई वर्ष पहिले पनि आँफूले पालेको करिब तीन हजार कुखरा यसरी नै मरेको उनले जानकारी दिए । थापाले पालेका मध्ये एक खोरका कुखुरा मरिसके पछि आँफैले खाडल खनेर गाडेको गाडेका हुन । ‘हामीले भनेर के हुन्छ र मर्ने भनेको किसान न हुन् । ठूला व्यवसायीहरुले लुकाउन दबाब दिएका होलान नी अनी कसरी भन्थे । यतीका दिनसम्म किन चुपचाप हेरेर बसे त उनीहरु ?’ थापाले आक्रोश भिश्रित श्वरमा प्रश्न गरे । 

गत सोमबार पनि स्थानीय सुरज सुवेदीले पालेको १ हजार ५०० कुखुरा मरे पछि गाडिएको थियो । त्यस्तै स्थानीयले दिएको जानकारी अनुसार हिमालयन फिड्सले पनि कुखुरा मरेपछि गाडेको थियो । यसरी किन गुपचुप राख्न खोजियो यसलाई अध्ययन गर्न जरुरी छ ।